Zangen van verlangen
Twee mystieke vrouwen uit de Griekse oudheid, Saphho en Bilitis, komen tot leven in deze muzikale voorstelling. Het harp- en zangduo Bilitis verbeeldt deze vrouwen in een theatrale muziekvoorstelling, met lyrische muziek van Claude Debussy, Lowell Dijkstra en George Dandelot en de teksten van Sappho en de 19de eeuwse dichter Pierre Louÿs. Programmasamenstelling en libretto zijn van David Prins.
Van Sappho, die leefde op het eiland Lesbos, zes eeuwen voor Christus, laten gedichtfragmenten sporen na van haar bestaan. Haar leven is een mysterie; viel ze echt op vrouwen? Heeft ze zelfmoord gepleegd? Een ding is zeker; ze heeft kunstenaars en dichters voor eeuwig geïnspireerd. “Ofschoon slechts adem, mijn verzen zijn onsterfelijk” (Sappho). De voorstelling opent met between and I, fragments of Sappho for mezzo-soprano and two harps (2007) van de Nederlandse componist Lowell Dijkstra (1952).
Een van Sappho’s bewonderaars was de Franse fin-de-siecle dichter Pierre Louys (1870-1925). Hij bedacht zijn eigen onsterfelijke Sappho en noemde haar… Bilitis.
“Degenen die na mij zullen beminnen, zullen samen mijn strofen zingen”. (Bilitis).
Pierre Louys ontketende een schandaal met de teksten die voor zijn tijd veel te pikant waren. Daarom beweerde hij dat hij de teksten ‘De geheime zangen van Bilitis’ niet zelf had geschreven, maar slechts vertaald. Hij verklaarde verder dat Bilitis de courtisane van Sappho was. Dit alles gaf hem de vrijheid om in de stijl van Sappho èn met haar directheid, openheid en sensualiteit, mystieke poëzie te maken, vrij van censuur. Na het gebleken succes biechtte hij deze zonde op. Claude Debussy beschreef de gedichten als volgt: ‘…de liederen die, vervat in een verrukkelijke taal, staan voor alles wat gepassioneerd, teder en wreed is aan verliefd zijn…’
Duo BILITIS werd in 2004 opgericht door harpiste Eva Tebbe en harpiste/mezzo-sopraan Ekaterina Levental. Het duo speelt muziek voor harp(en) en zang, van de Barok tot de grote impressionisten en hedendaags repertoire.
‘Het repertoire van deze voorstelling is fantastisch, ontzettend beeldend,’ zegt Harpiste Eva Tebbe. ‘Je wordt helemaal meegesleept. Deze voorstelling is echt onze droom. Het is de eerste keer dat de teksten en muziek op deze manier en in het Nederlands worden opgevoerd.’ Samen met harpiste en zangeres Ekaterina Levental zette zij de voorstelling in elkaar, met hulp van regisseur David Prins. Het stuk is een ‘work in progress’ en wordt in de toekomst waarschijnlijk uitgebreid.
Duo Bilitis speelde eerder de Nederlandse premieres van dubbelharpconcerten van Francaix en Malecki met Camerata Antonio Lucio o.l.v. Emmy Verhey (2004-2005), in het Concertgebouw te Amsterdam (2006-2007), het Grachtenfestival in Amsterdam (2006-2007), De Suite Muziekweek in het Muziekgebouw aan ’t IJ in Amsterdam (2007), Haagse Muziek Driedaagse (2008), The Tenth World Harp Congress (2008). Dit jaar won Duo BILITIS het Nationaal Kamermuziekconcours Almere 2008.
SAPPHO
Er zijn negen Muzen, zeggen sommigen – hoe kortzichtig: Er is ook nog Sappho van Lesbos, de tiende. – Plato
Sappho was een lyrische dichteres uit het antieke Griekenland. Anacreon noemt haar de zoetzingende, Lucianus de honingzoete glorie van Lesbos en Plato de 10de muze. Haar leven is een mysterie en ook haar incomplete poëzie die wij alleen maar kennen van papyrus rollen. Maar juist dát wat het mist, spreekt zo tot de verbeelding, fascineert en inspireert tot op heden.
De Nederlandse componist Lowell Dijkstra (1952) verwerkte de erotische gedichtfragmenten van Sappho in zijn stuk ‘between and I’. “ancient, yet sophisticated and sensuous”. Dijkstra: “In vrijwel haar gehele oeuvre bezingt Sappho de erotische liefde. (…) De muzikale taal die ik heb gebruikt is eenvoudig, nooit uitbundig en qua toonomvang beperkt. Op deze manier wilde ik een soort “oude muziek ” benaderen”.
BILITIS
De Franse dichter Pierre Louÿs publiceerde in 1894 een bundel van twaalf gedichten rond de Griekse courtisane Bilitis. Louÿs verklaarde dat Bilitis een vriendin van Sappho zou zijn geweest. Debussy voorzag de gedichten van korte muzikale inleidingen en tussenspelen. De oeruitvoering in 1901 werd begeleid door vijf schaars geklede dames en veroorzaakte een groot schandaal.
De beeldende werken “Les Chansons de Bilitis” en de ‘Six Epigraphes Antiques’ van Claude Debussy (1862-1918) op de gedichten van zijn vriend Pierre Louys (1870- 1925). Debussy beschreef de gedichten als volgt: ‘…de liederen die, vervat in een verrukkelijke taal, staan voor alles wat gepassioneerd, teder en wreed is aan verliefd zijn…’
“Wij besteden veel aandacht aan het samenstellen van ons repertoire. Het uitvoeren van bestaande composities, maar ook regelmatig opdrachten geven voor de nieuwe composities behoort tot een van onze doelen. De mogelijkheid om zangstem te gebruiken verbreedt ons repertoire en geeft ons duo een extra dimensie. Bij de samenstelling van onze programma’s streven wij naar diversiteit in genre, klankmogelijkheden, stijlen en vormen. Wij geloven dat een goede programmaopbouw de aandacht van de luisteraar wint. Het is dan ook onze grootste wens dat wij erin slagen het publiek te verrassen, te verwennen en zelfs te shockeren.“ Ekaterina Levental en Eva Tebbe, september 2006
Wanneer
woe 23 juli, 18.30.
vrij 25 juli, 20.30.
Kaarten €10/ €6,50